چطور يك خبر را شروع كنيم؟

ليد (Lead) مضمون اصلي خبر را تشكيل مي دهد. ليد يا همان پاراگراف اول در خبر كه نوشتن خبر با آن آغاز مي شود، از اهميت ويژه اي برخوردار است به طوري كه عده اي از روزنامه نگاران حرفه اي جهان به آن قلاب (Hook) مي گويند، قلابي كه ماهي (مخاطب) را بايد با آن به دام انداخت. پس بنابراين، پيدا كردن زاويه خبر (Angle) را نبايد سرسري و يا دست كم گرفت.
شما بايد هميشه آن دسته از عناصر خبري را كه پاسخ هايشان را به دست آورده ايد در نظر بگيريد و دقيقاً بررسي كنيد كه كدام يك از اين عناصر و يا چند مورد از اين عناصر مي توانند در ليد خبر شما جاي بگيرند. البته به ياد داشته باشيد كه هر چند ليد شما كوتاه تر باشد، بهتر است.

پيشنهاد من براي شروع هر خبري استفاده از عنصر (What) است. يعني ابتدا به طرزي ساده بگوييد كه درباره چه چيزي مي خواهيد خبر بدهيد.
چند مثال :

o انجمن روابط عمومي تشکيل جلسه داد.
o کتاب فنون روابط عمومي منتشر شد.
o برترين روابط عمومي سال انتخاب شد.

ضمناً بي دليل از كلمات اضافه در آغاز ليد استفاده نكنيد اين كار باعث مي شود كه ليد شما دفن شود، مثلاً مثال اول اگر به اين صورت نوشته مي شد، دفن شده بود:
o خبرنگار ما ديروز از منابع خبري کسب اطلاع کرد که انجمن روابط عمومي تشکيل جلسه داده است.
.يا مثال دوم اگر به اين صورت مي شد، خيلي دير اصل موضوع را اطلاع مي داد:
o بنا به اظهارات سخنگوي معاونت امور مطبوعاتي و تبليغاتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي کتاب فنون روابط عمومي منتشر شد.
در هر صورت شروع خبر مي تواند با يكي از عناصر خبري و يا با چند عنصر خبري همراه باشد. به ديگر زبان، دست كم مي توان با شش نوع ليد- بر اساس همان شش عنصر خبري- خبرها را آغاز كرد.

1. ليد مبتني بر چه: تشكيل جلسات انجمن روابط عمومي منوط به حضور تمام اعضاي آن است.
2. ليد مبتني بر كه: وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي از روابط عمومي ها خواست به ابزار تبليغات تبديل نشوند.
3. ليد مبتني بر كجا: تهران شاهد گردهمايي مسئولان روابط عمومي هاي كشور بود.
4. ليد مبتني بر چه وقت: فردا يك نشريه تازه در زمينه روابط عمومي منتشر خواهد شد.
5. ليد مبتني بر چرا: ناديده گرفتن مردم از سوي روابط عمومي ها، تدوين نظامنامه اخلاقي را براي اين نهادها ضروري ساخته است.

6. ليد مبتني بر چطور (چگونه): اگر مشاركت روابط عمومي ها جدي گرفته شود برنامه پنج سال توسعه، سريع تر به اهداف خود مي رسد.
در اينجا بايد اين نكته را يادآوري كنم كه متأسفانه روابط عمومي ها به خاطر توجه بيش از حدي كه به مديران سازماني خود روا مي دارند، غالباً از عنصر ((كه)) (who)- رئيس سازمان خود- براي شروع خبر استفاده مي كنند و اين در حالي است كه چون اين مديران از ارزش خبري شهرت برخوردار نيستند، خبر به مقوله اي تشريفاتي تبديل مي شود. ترديدي به خود راه ندهيد كه عملكرد مديران شما(What) مهم تر از خود آنها (Who) است و بنا بر اين سعي كنيد ابتدا What را طرح كنيد و بگوييد چه شده است، سپس نوبت به رئيس شما هم خواهد رسيد What را به Who ترجيح بدهيد.
البته شيوه هاي متفاوت ديگري هم براي شروع يك خبر وجود دارد كه به برخي از آنها كه مي تواند براي روابط عمومي ها مفيد باشد، اشاره مي كنم:
7. ليد تك موضوعي: آخرين گردهمايي انجمن روابط عمومي در سال جاري برگزار شد.
8. ليد عمقي: آخرين گردهمايي انجمن روابط عمومي در سال جاري براي بررسي عملكرد ساليانه آن برگزار شد.
همان گونه كه ديديد ليد عمقي همان ليد تك موضوعي است كه به آن با ارايه اطلاعات بيشتر عمق مي دهيم.
9. ليد چند موضوعي: انجمن روابط عمومي براي انتخاب هيأت مديره، تصويب بودجه ساليانه و بررسي عملكرد ساليانه خود تشكيل جلسه داد.
ليد چند موضوعي همان گونه كه از نام آن پيداست حاوي چند موضوع است. در ليد فوق سه موضوع انتخاب هيئت مديره، تصويب بودجه و بررسي عملكرد ساليانه به چشم مي خورد.
10. ليد پرسشي: پيش نيازهاي يك روابط عمومي موفق چيست؟
اين پرسش محور سمينار چشم انداز روابط عمومي در ايران بود. بعضي وقت ها مي توان خبر را با يك پرسش آغاز كرد، به شرطي كه اين پرسش يك پرسش فراگير و عمومي باشد.
11. ليد پرسشي زمينه اي: مرامنامه اخلاقي روابط عمومي پس از سه سال تدوين شد.
وقتي سابقه يك موضوع از جنبه اطلاع رساني اهميت دارد، مي توان آن را در ليد گنجاند. در ليد فوق عبارت پس از سه سال به مخاطب نشان مي دهد كه اين كار پس از مطالعات طولاني صورت گرفته است.
12. ليد نقل قولي: ((روابط عمومي بايد از تعارف كم كنند و بر كيفيت خود بيفزايند))
اين ديدگاه وزير ارشاد در كنفرانس مطبوعاتي امروز بود.
همان گونه كه ديديد مي توانيم در بعضي از مواقع خبرمان را با يك نقل قول شروع كنيم به خصوص اگر اين نقل قول، مهم، جالب و تازه باشد.

شما مي توانيد با شيوه هاي متنوع تري هم خبرهاي خودتان را شروع كنيد ولي سعي كنيد از موارد زير براي شروع كردن خبرها پرهيز كنيد:
1. كلي گويي و مبهم نويسي
2. آوردن مطالب جزيي
3. اگر از عنصر ((كه)) در ليد خبر استفاده كرديد و اين فرد گمنام بود، به جاي استفاده از نام و نام خانوادگي او در ليد از سمت و عنوان او استفاده كنيد، و در پاراگراف بعدي نام و نام خانوادگي او را بياوريد
4. و بالاخره با حروف اضافه خبرتان را شروع نكنيد.

همان گونه كه گفته بودم حالا نوبت به مواردي مي رسد كه بايد هميشه به هنگام خبرنويسي آنها را رعايت كنيم. ما در بخش هاي قبلي فهميديم خبر چيست، ارزش هاي خبري كدام ها هستند، عناصر خبري از چه مواردي تشكيل مي شود، سبك هاي خبرنويسي كدام است و بالاخره چطور مي توان شروع به نوشتن يك خبر كرد. بخش بعدي ما در واقع روح حاكم بر مبناي خبرنويسي را تشكيل مي دهد، اين جمع بندي بدون طرح پيش زمينه ها ممكن نبود.